Dat ik geen plastic zakje wil om mijn appelsienen in te steken zeg ik in mijn beste Portugees. “Ah, uma ecologista!” roept de dame voor me die al twintig minuten op het punt staat om weg te gaan. Ik lach kort. Een gesprek over ecologie zie ik in deze taal nog niet zitten. Ik heb er ook geen zin in. Ik wil koken. Ja, veganistisch. De snob die ik ben.
Maar dan hoor ik de vrouw tegen de eigenares zeggen dat ze beter papieren zakjes voor haar klanten zou voorzien. Ze stonden al de hele tijd luid te kletsen en lachen maar nu kijkt de eigenares wat gelaten. “Papier is ook niet ecologisch want daar zit ook plastic in,” hoor ik haar zeggen. Ik zwijg. De klant voor mij begint een heel relaas waar ik niet veel van begrijp, alleen dat het in het voordeel van ‘de ecologisten’ is. De eigenares maakt van achter haar kassa duidelijk dat ze daar niet in wil investeren, in ecologie. Same old story. Een vrouw achter mij neemt mij van kop tot teen op. Ik lach vriendelijk naar haar als ze haar tros bananen in een plastic zak stopt die in haar plastic boodschappentas verdwijnt.
Ondertussen richt de vrouw voor me, die zichzelf als Aura Maria voorstelt, het woord tot mij. Dat de Portugezen maar wat doen en vuilaards zijn. Dat ze altijd reageert als iemand afval uit het raam van zijn wagen zwiert. Voor het gemak schakelen we over op Frans. Ik vraag haar waarom Portugezen totaal geen ecologisch besef hebben. Omdat de Portugezen met hun lage lonen ecologie niet als een prioriteit zien?
“Leugenaars!” zegt ze “Wie zegt dat hij zijn vuiligheid niet kan sorteren of opruimen omdat hij geen geld heeft, is een leugenaar.”
Ik kijk haar aan. Een Portugese vriend uit een bergdorpje zei me onlangs hetzelfde.
“Ik heb mijn twee kinderen alleen moeten opvoeden en zij weten maar al te goed wat kan en wat niet,” zegt ze voor de hele winkel.
“Opvoeding dus,” probeer ik.
“Peut-être.”
Vanuit mijn ooghoek zie ik de eigenares met ironische blik alle soorten fruit en groenten in een plastic zak steken. Ze probeert te begrijpen waar we het over hebben.
“Gewoonte ook,” zeg ik terwijl ik naar een volgende tros bananen in een plastic zak knik.
Een zonderling
“Weet je,” zegt Aura Maria, “Vijftien jaar geleden smeten de mensen hun gerief niet in de duinen of op straat. Het is pas de laatste jaren dat Portugezen heel onverschillig zijn geworden.”
“Hoe komt dat?”
Ze haalt- zoals Portugezen dat zo goed kunnen- haar schouders nonchalant op en draait haar hoofd naar de eigenares. Ze discussiëren over de boetes in Zwitserland die je moet betalen als je ook maar een sigarettenpeuk of kauwgom op de grond gooit. Het gaat haar verstand te boven maar de eigenares vindt die boetes wel een goed idee. Wellicht om geen klant aan me te verliezen: ik ga er bijna alle dagen en oefen tot haar groot jolijt mijn Portugees met haar. Ze zegt dat, van al haar klanten, er maar vier zoals ik zijn. Ik ben een zonderling. Ook Aura Maria haar boodschappentas zit vol fruit in plasticzakjes. Gewoonte.
Kak in een zak
“ Reutilize este saco. Dat staat op iedere plastic zak van een grote supermarkt wat verder,” zeg ik. Niemand die hem opnieuw gebruikt, wat best ironisch is op den duur. Aura Maria doet dat wel. Ik versta het maar half maar ze gebruikt haar plastic zakken om de behoefte van een incontinente bejaarde man waar ze voor zorgt in te dumpen. Knoopje erin en naar buiten ermee. En dat ze gezien heeft dat mensen de zakken gebruiken om de kak van hun hond ermee op te ruimen. Portugezen delen aan de lopende band kakzakjes uit. Het is gratis. De eigenares ligt plat van het lachen. Portugezen kunnen goed met zichzelf lachen. Iedereen in de groentenwinkel staat nu zowat naar ons te kijken en ik zeg dat we in Espinho met een paar surfclubs een ‘Dia de plastico’ gaan organiseren om het strand op te ruimen. Dat is niet eens gelogen. Al zal het initiatief toch eerder van de ‘ecologische Belgen’ afhangen en is er nog maar één surfclub op de hoogte. De eigenares knikt enthousiast. Deze keer meent ze het. Ook Aura Maria is tevreden. “Want er gebeurt hier nooit iets. Behalve in Lissabon want die hebben geld.”
Leugenaar, denk ik.